วัตถุประสงค์ของการประเมินความเสี่ยงการทุจริต
มาตรการป้องกันการทุจริตสามารถจะช่วยลดความเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิดการทุจริตในองค์กรได้ ดังนั้น การประเมินความเสี่ยงด้านการทุจริต การออกแบบและการปฏิบัติงานตามมาตรการควบคุมภายใน ที่เหมาะสมจะช่วยลดความเสี่ยงด้านการทุจริต ตลอดจนการสร้างจิตสำนึกและค่านิยมในการต่อต้านการทุจริต ให้แก่บุคลากรขององค์กรถือเป็นการป้องกันการเกิดการทุจริตในองค์กร ทั้งนี้ การนำเครื่องมือประเมินความเสี่ยงมาใช้ในองค์กรจะช่วยให้เป็นหลักประกันในระดับหนึ่งว่าการดำเนินการขององค์กรจะไม่มีการทุจริต หรือลดโอกาสจะประสบกับการทุจริตที่ไม่คาดคิด หรือหากเกิดความเสียหายขึ้นก็จะเป็นความเสียหายที่น้อยกว่าองค์กรที่ไม่มีการนำเครื่องมือประเมินความเสี่ยงมาใช้ เพราะได้มีการเตรียมการป้องกันล่วงหน้าไว้โดยให้เป็นส่วนหนึ่งของการปฏิบัติงานประจำ ซึ่งไม่ใช่การเพิ่มภาระงานแต่อย่างใด
ดังนั้น วัตถุประสงค์หลักของการประเมินความเสี่ยงการทุจริตนั้น เพื่อให้ กฟภ. มีมาตรการ ระบบ หรือ แนวทางในบริหารจัดการความเสี่ยงของการดำเนินงานที่อาจก่อให้เกิดการทุจริต ซึ่งเป็นมาตรการ ป้องกันการทุจริตเชิงรุกที่มีประสิทธิภาพ โดยมีกรอบในการแก้ไขปัญหาการทุจริตดังมุมมองต่อไปนี้
Corrective : แก้ไขปัญหาที่เคยเกิดขึ้นมาก่อนหน้า
Detective : กำหนดมาตรการ/วิธีการเฝ้าระวัง หรือทำให้สามารถตรวจพบได้ก่อนเกิดความเสียหาย
Preventive : ป้องกัน หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่อาจทำให้เกิดความเสี่ยง หรือปิดช่องว่าง ปรับเปลี่ยนกระบวนการใหม่อย่างเหมาะสม เพื่อให้มั่นใจได้ว่าจะไม่เกิดความเสี่ยงเดิมอีก
Forecasting : พยากรณ์ ประมาณการเหตุการณ์ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในประเด็นที่ไม่คุ้นเคยหรือไม่เคยพบมาก่อน
องค์ประกอบที่ทำให้เกิดการทุจริต
องค์ประกอบหรือปัจจัยที่นำไปสู่การทุจริต ประกอบด้วย แรงกดดันหรือแรงจูงใจ (Pressure / Incentive) หรือ โอกาส (Opportunity) ซึ่งเกิดจากช่องโหว่ของระบบต่าง ๆ คุณภาพการควบคุม กำกับควบคุมภายในขององค์กรมีจุดอ่อน และ Rationalization หรือ การหาเหตุผล สนับสนุนการกระทำตามทฤษฎีสามเหลี่ยมการทุจริต (Fraud Triangle)
ขอบเขตการประเมิน
กฟภ. ใช้กรอบการประเมินความเสี่ยงการทุจริตประพฤติมิชอบในส่วนราชการ ของสำนักงานป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ท.) เป็นแนวทางในการประเมินความเสี่ยงการทุจริต โดยแบ่งประเภทความเสี่ยงการทุจริต ออกเป็น 3 ด้าน ดังนี้
- ความเสี่ยงการทุจริตที่เกี่ยวข้องกับการพิจารณาอนุมัติ อนุญาต (เฉพาะหน่วยงานที่มีภารกิจให้บริการประชาชนอนุมัติ หรืออนุญาต ตามพระราชบัญญัติการอำนวยความสะดวกในการพิจารณาอนุญาต ของทางราชการ พ.ศ. 2558)
- ความเสี่ยงการทุจริตในความโปร่งใสของการใช้อำนาจและตำแหน่งหน้าที่
- ความเสี่ยงการทุจริตในความโปร่งใสของการใช้จ่ายงบประมาณและการบริหารจัดการทรัพยากรภาครัฐ
ขั้นตอนการประเมินความเสี่ยงการทุจริตมี 5 ขั้นตอน ดังนี้
