พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ได้ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญของการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช โดยในปี 2503 ทรงมีพระราชดำริที่จะสงวนป่าต้นยางที่อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี ไว้เป็นสวนสาธารณะด้วยพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ แต่ไม่สามารถทำได้เพราะมีราษฎรเข้ามาทำไร่ทำสวนในบริเวณนั้นมาก ในปี 2504 จึงทรงทดลองปลูกต้นยางเอง ในเขตอำเภอท่ายาง พระตำหนักเปี่ยมสุข วังไกลกังวลหัวหิน และทรงปลูกต้นยางนาเหล่านั้นในแปลงทดลองใกล้พระตำหนักเรือนต้น สวนจิตรลดา ต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำพรรณไม้จากภาคต่างๆ ทั่วประเทศ มาปลูกในบริเวณที่ประทับสวนจิตรลดา เพื่อให้เป็นที่ศึกษาพรรณไม้ ต่อมาในปี 2529 ทรงเปิดอาคารห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชที่โครงการส่วน พระองค์ฯ โดยได้ทำการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ และเผยแพร่ความรู้ที่ได้สู่ประชาชน
เดือนมิถุนายน พ.ศ.2535 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชดำริกับนายแก้วขวัญ วัชโรทัย เลขาธิการพระราชวัง และผู้อำนวยการโครงการส่วนพระองค์ฯ สวนจิตรลดา ให้อนุรักษ์พืชพรรณของประเทศและดำเนินการเป็นธนาคารพืชพรรณ
โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ ได้เริ่มดำเนินการโดยฝ่ายวิชาการโครงการส่วนพระองค์ฯ สำหรับงบประมาณดำเนินงานนั้น สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้สนับสนุนให้กับโครงการส่วนพระองค์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ โดยจัดสร้างธนาคารพืชพรรณขึ้นในปี 2536 สำหรับเก็บรักษาพันธุกรรมพืชที่เป็นเมล็ดและเนื้อเยื่อ และสนับสนุนงบประมาณดำเนินงานทุกกิจกรรมของโครงการ พ.ศ 2536 จนถึงปัจจุบัน
โครงการ PEA ปลูก ดูแล รักษ์ป่า
เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2566 PEA จัดโครงการ PEA ปลูก ดูแล รักษ์ป่า ในพื้นที่ชุมชนบ้านเหล่าพัฒนา หมู่ที่ 22 ตำบลป่าแดด อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย โดยดำเนินการปลูก และดูแลบำรุงรักษา ต่อเนื่องระยะเวลา 5 ปี (ปี 2564-2568) ปีละ 100 ไร่ รวมทั้งสิ้น 500 ไร่ โดยเริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ.2564 ถึงปัจจุบัน ปลูกต้นไม้ไปแล้ว ทั้งสิ้น 47,850 ต้น สามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 426.26 ตันคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า ซึ่งเป็นการเพิ่มจำนวนพื้นที่ป่าลดปัญหาป่าเสื่อมโทรม ลดปัญหาไฟป่า ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก อีกทั้งเป็นการสร้างภาคีเครือข่ายภาคประชาชนให้เกิดความยั่งยืน ซึ่งสอดคล้องตามการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals : SDGs) มิติด้านสิ่งแวดล้อม เป้าหมายที่ 13 : ปฏิบัติการอย่างเร่งด่วนเพื่อต่อสู้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและผลกระทบที่เกิดขึ้น และ เป้าหมายที่ 15 : ปกป้องฟื้นฟู และสนับสนุนการใช้ระบบนิเวศบนบกอย่างยั่งยืน จัดการป่าไม้อย่างยั่งยืนต่อสู้การกลายสภาพเป็นทะเลทราย หยุดการเสื่อมโทรมของที่ดินและฟื้นสภาพดิน และหยุดยั้งการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพ
1. โครงการ PEA Go Green (กิจกรรมปลูกป่าชุมชน)
ดำเนินการปลูกต้นไม้ สมุนไพร และบำรุงรักษาร่วมกับชุมชน ในพื้นที่อำเภอป่าแดด อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย
2. ชื่อโครงการ/งาน โครงการ PEA Go Green (ปลูกต้นไม้ในสำนักงาน)
ดำเนินการปลูกต้นไม้ สมุนไพร และบำรุงรักษาภายในสำนักงาน การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค
3. โครงการ PEA พลังงานสะอาดเพื่อชุมชน
ดำเนินการติดตั้งระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ จำนวน 1 แห่ง ได้แก่ กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน กระทรวงยุติธรรม ตำบลคลองโยง อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม
4. โครงการ PEA รักษ์น้ำ สร้างฝาย
ดำเนินการสร้างฝายชะลอน้ำ จำนวน 4 แห่ง ได้แก่
1. ตำบลบ้านแปะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่
2. ตำบลบ้านแก่ง อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
3. ตำบลสำพันตา อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี
4. ฝายคลองสีระมัน (ตอน3) หมู่ที่ 6 ตำบลตะกาง อำเภอเมือง จังหวัดตราด
ดำเนินการปรับปรุงซ่อมแซมฝายชะลอน้ำ จำนวน 7 แห่ง ได้แก่
1. ตำบลบ้านแปะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่
2. บ้านอุดมพัฒนา หมู่ที่ 7 ตำบลวังบ่อ อำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์
3. บ้านคลองยาง หมู่ที่ 1 ตำบลวังท่าดี อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์
4. บ้านหนองหญ้าปล้อง ตำบลภูเหล็ก อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น
5. บ้านหนองหว้า ตำบลโจดหนองแก อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น
6. บ้านพุน้ำร้อน ตำบลยางน้ำกลัดเหนือ อำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี
7. หมู่ที่ 6 ตำบลท่าดี อำเภอลานสกา จังหวัดนครศรีธรรมราช
1. โครงการ PEA พลังงานสะอาดเพื่อชุมชน
โดยการติดตั้งระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ เพื่อเป็นการช่วยเหลือบรรเทาประชาชนในช่วงภัยแล้ง ลดการใช้พลังงานเชื้อเพลิงซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะโลกร้อน จำนวน 6 แห่ง
1) บ้านเจดีย์ หมู่ที่ 5 และ 11 ตำบลขุนตาล อำเภอขุนตาล จังหวัดเชียงราย
2) คลองปลายนา หมู่ที่ 3 ตำบลป่างิ้ว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
3) บึงเพียง หมู่ที่ 9 ตำบลเขาดิน อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์
4) บ้านหนองโพธิ์ ตำบลหนองแวง อำเภอพระยืน จังหวัดขอนแก่น
5) บ้านท่าลาด ตำบลดุมใหญ่ อำเภอม่วงสามสิบ จังหวัดอุบลราชธานี
6) บ้านระไซร์ ตำบลตรำดม อำเภอลำดวน จังหวัดสุรินทร์
2. จัดกิจกรรมบันทึกนักประหยัดตัวน้อย ภายใต้ โครงการ ชุมชนปลอดภัยใช้ไฟ PEA
ดำเนินการจัดอบรมให้ความรู้แก่เด็กและเยาวชนในระดับประถมศึกษาหรือมัธยมศึกษา เกี่ยวกับการใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย ในรูปแบบออนไลน์การถ่ายทอดทด (livestreaming) จำนวนผู้เข้าร่วมอบรม 595 คน
3. กิจกรรมให้ความรู้นักศึกษาอาชีวศึกษาระดับ ปวช. และ ปวส. และฝึกภาคปฏิบัติตรวจสอบปรับปรุงซ่อมแซมระบบไฟฟ้าขั้นพื้นฐานในชุมชน ภายใต้ โครงการ ชุมชนปลอดภัยใช้ไฟ PEA
ดำเนินการจัดกิจกรรมให้ความรู้นักศึกษาอาชีวศึกษาระดับ ปวช. และ ปวส. สาขาช่างไฟฟ้าจากสถาบันการศึกษาสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) และ นำนักศึกษาที่ผ่านการอบรม รวมถึงเชิญชวนช่างไฟฟ้าจากโครงการ 1 ตำบล 1 ช่างไฟฟ้า ร่วมเป็นจิตอาสา ตรวจสอบปรับปรุงซ่อมแซมระบบไฟฟ้าขั้นพื้นฐาน ในชุมชนที่มีระบบไฟฟ้าชำรุดทรุดโทรมไม่ปลอดภัย
1) กฟก.2 ดำเนินการในพื้นที่ ชุมชนบ้านน้ำเชี่ยว (2 ศาสนา 3 วัฒนธรรม) ตำบลน้ำเชี่ยว อำเภอแหลมงอบ จังหวัดตราด
2) กฟฉ.3 ดำเนินการในพื้นที่ อำเภอปากช่อง อำเภอโชคชัย อำเภอเสิงสาง อำเภอหนองบุญมาก อำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา
3) กฟต.3 ดำเนินการในพื้นที่ อำเภอเมือง อำเภอยะหา อำเภอรามัน อำเภอบันนังสตา จังหวัดยะลา
หมายเหตุ
เนื่องจาก สถานการณ์โควิด-19 ทำให้การจัดกิจกรรมตรวจสอบระบบไฟฟ้าภายในชุมชน ไม่สามารถดำเนินการครบตามเป้าหมาย
โครงการ PEA ปลูก ดูแล รักษ์ป่า
สนับสนุนการปลูกป่าทดแทนในพื้นที่ขยายเขตระบบไฟฟ้าของ PEA และปลูกต้นไม้ร่วมกับชุมชน ดำเนินการปลูกต้นไม้ร่วมกับชุมชน รวมทั้งสิ้น 11,397 ต้น ในพื้นที่ 78 ไร่ เรียบร้อยแล้ว
1. โครงการคนพันธุ์ PEA ฟื้นฟูทะเลไทย (กิจกรรมหญ้าทะเล)
ดำเนินการปลูกหญ้าทะเลทั้งหมด 4,000 ต้น ณ บริเวณหาดหยงหลำ ตำบลบางสัก อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง เมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2562 เรียบร้อยแล้ว
2. โครงการ PEA ปลูก ดูแล รักษ์ป่า
ดำเนินการปลูกต้นไม้ ณ พื้นที่ 4 ภาค จำนวน 63,059 ต้น เรียบร้อยแล้ว
- กิจกรรมร่วมสนองโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (อพ.สธ.) ประจำปี 2561
โครงการคนพันธุ์ PEA ฟื้นฟูทะเลไทย (กิจกรรมหญ้าทะเล)
ดำเนินการปลูกหญ้าทะเลทั้งหมด 4,000 ต้น และปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ จำนวน 50,000 ตัว ณ บริเวณหาดหยงหลำ ตำบลบางสัก อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง เมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม 2561
